Η γενετική διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στο Αλτσχάιμερ και σε άλλους τύπους άνοιας, αλλά και οι παράγοντες του τρόπου ζωής είναι επίσης σημαντικοί. Ακόμα και οι άνθρωποι που έχουν γενετική τάση να αναπτύξουν άνοια είχαν περίπου το ένα τρίτο λιγότερο πιθανό να αναπτύξουν άνοια εάν είχαν έναν υγιεινό τρόπο ζωής από ό, τι αν δεν είχαν, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό που δημοσιεύθηκε από την American Medical Association.
Αλλά ποιοι συγκεκριμένοι παράγοντες του τρόπου ζωής μπορούν να επηρεάσουν έντονα εάν ένα άτομο θα πάσχει από επίκτητη άνοια σε μεγάλη ηλικία ή όχι;
Για να προσπαθήσει να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα, μια διεθνής ομάδα ερευνητών ανέλυσε 396 προηγούμενες μελέτες, συμπεριλαμβανομένων 153 τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων κλινικών δοκιμών, οι οποίες θεωρήθηκαν το "πρότυπο χρυσού" μελετών.
Συλλογικά, αυτές οι μελέτες ανέλυσαν πάνω από 100 πιθανούς τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου για άνοια.
Με βάση αυτά τα γεγονότα, μια ομάδα επιστημόνων εντόπισε 10 παράγοντες που είναι πιο πιθανό να αυξήσουν την πιθανότητα εμφάνισης άνοιας στα γηρατειά.
Εδώ είναι οι κορυφαίοι 10 παράγοντες που μπορούν να αυξήσουν την πιθανότητα άνοιας.
10. Σακχαρώδης διαβήτης
Οι επιστήμονες δεν είναι σίγουροι γιατί ο διαβήτης αυξάνει τον κίνδυνο της μπλε άνοιας, αλλά εικάζουν ότι η υπερβολική γλυκόζη (σάκχαρο) στο αίμα - η οποία συμβαίνει στον ανεξέλεγκτο διαβήτη - βλάπτει τον εγκέφαλο με την πάροδο του χρόνου.
9. Υπερομοκυστεϊναιμία
Η ομοκυστεΐνη είναι ένα αμινοξύ που παράγεται στο σώμα όταν διασπώνται οι πρωτεΐνες. Τα υψηλά επίπεδα αυτών των αμινοξέων προκαλούν μια κατάσταση γνωστή ως υπερομοκυστεϊναιμία. Μπορεί να βλάψει τις αρτηρίες και να οδηγήσει σε θρόμβους αίματος.
Τα άτομα με άνοια συχνά έχουν αυξημένα επίπεδα ομοκυστεΐνης στο αίμα. Και σύμφωνα με αρκετές μελέτες, η μείωση των επιπέδων ομοκυστεΐνης μπορεί να προστατεύσει από τη γνωστική μείωση.
Συνιστάται στους ηλικιωμένους να ελέγχουν τακτικά το αίμα τους για επίπεδα ομοκυστεΐνης και τα άτομα με υψηλά επίπεδα αυτού του αμινοξέος θα πρέπει να λαμβάνουν θεραπεία με βιταμίνη Β και / ή φολικό οξύ. Αλλά μόνο σύμφωνα με τις οδηγίες ενός γιατρού!
8. Δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ)
Το να είσαι υπέρβαρος ή παχύσαρκος πριν από την ηλικία των 65 ετών σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας αργότερα στη ζωή. Μια μελέτη αναφέρει ότι οι ενήλικες πρέπει να διατηρήσουν ένα υγιές βάρος - ΔΜΣ μεταξύ 18,5 και 24,9.
Ωστόσο, η μελέτη υπογραμμίζει επίσης ότι οι άνθρωποι δεν πρέπει να είναι «πολύ λεπτοί». Ο κίνδυνος άνοιας αυξάνεται επίσης για όσους είναι λιποβαρή (ΔΜΣ κάτω των 18,5) σε μέση και μεγάλη ηλικία.
7. Εκπαίδευση
Ο αντίκτυπος της εκπαίδευσης στον κίνδυνο ανάπτυξης επίκτητης άνοιας είναι αμφιλεγόμενος. Αρκετές μελέτες έχουν βρει μια σχέση μεταξύ του υψηλού μορφωτικού επιπέδου και του χαμηλού κινδύνου άνοιας.
Ωστόσο, ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι τέτοια αποτελέσματα αντικατοπτρίζουν απλώς την ικανότητα των ατόμων με υψηλή εκπαίδευση να αντισταθμίζουν καλύτερα τις επιπτώσεις της άνοιας.Η νέα μελέτη συνιστά στους ανθρώπους να μαθαίνουν και να μαθαίνουν ενεργά όσο το δυνατόν περισσότερο από νεαρή ηλικία.
6. Υψηλή αρτηριακή πίεση στη μέση ηλικία
Πολλές μελέτες έχουν συνδέσει την υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) στη μέση ηλικία (40 έως 64 ετών) με την άνοια αργότερα στη ζωή.
Αυτός ο παράγοντας κινδύνου συνδέεται στενότερα με την ανάπτυξη αγγειακής άνοιας, η οποία συμβαίνει λόγω της μειωμένης παροχής αίματος στον εγκέφαλο. Η ανεξέλεγκτη υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να βλάψει τα αιμοφόρα αγγεία σας. Επομένως, η θεραπεία της υπέρτασης και η διατήρηση ενός υγιούς τρόπου ζωής είναι βασικές προϋποθέσεις για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης άνοιας.
5. Ορθοστατική κατάρρευση
Αυτή είναι μια κατάσταση στην οποία ένα άτομο βιώνει μια ξαφνική πτώση της αρτηριακής πίεσης όταν σηκώνεται από όρθια ή ξαπλωμένη θέση.
Η χαμηλή αρτηριακή πίεση οδηγεί σε λιγότερο οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά που φτάνουν στον εγκέφαλο και με την πάροδο του χρόνου μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο άνοιας. Μια νέα μελέτη δείχνει ότι οι γιατροί πρέπει να παρακολουθούν στενά την ψυχική υγεία των ασθενών με ορθοστατική κατάρρευση, αναζητώντας πρώιμα σημάδια γνωστικής πτώσης.
4. Τραυματισμός στο κεφάλι
Τα τελευταία 30 χρόνια, οι ερευνητές έχουν συνδέσει τραυματισμούς στο κεφάλι, όπως διάσειση με άνοια αργότερα στη ζωή. Οι ηλικιωμένοι ενήλικες με μέτριο τραυματισμό στο κεφάλι έχουν 2,3 φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν νόσο του Αλτσχάιμερ από τους συνομηλίκους τους χωρίς τραυματισμό.
Ωστόσο, δεν είναι ακόμη σαφές εάν χρειάζονται απλοί ή επαναλαμβανόμενοι τραυματισμοί στο κεφάλι για να αυξηθεί ο κίνδυνος άνοιας.
3. Γνωστική δραστηριότητα
Τα διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας υποδηλώνουν ότι τα άτομα που διατηρούν τον εγκέφαλό τους ενεργό - διαβάζοντας, παίζοντας μουσικά όργανα ή παρακολουθώντας διάφορες εκπαιδευτικές δραστηριότητες - είναι λιγότερο πιθανό να αναπτύξουν άνοια που σχετίζεται με την ηλικία.
Κάτι τέτοιο μπορεί να βοηθήσει στην ενίσχυση των συναπτικών συνδέσεων μεταξύ εγκεφαλικών κυττάρων που είναι γνωστό ότι καταστρέφονται στην άνοια.
2. Στρες
Η έρευνα έδειξε μια σχέση μεταξύ του χρόνιου στρες και της άνοιας, αν και οι λόγοι για αυτό είναι άγνωστοι. Ωστόσο, το άγχος είναι γνωστό ότι επηρεάζει αρνητικά το ανοσοποιητικό σύστημα και αυτό παίζει ρόλο στην ανάπτυξη της άνοιας.
Επιπλέον, τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης (η «ορμόνη του στρες») σχετίζονται με προβλήματα μνήμης.
1. Κατάθλιψη
Η κατάθλιψη είναι συχνή μεταξύ των ατόμων με άνοια, αν και δεν είναι σαφές εάν η κατάθλιψη προκαλεί άνοια ή είναι σύμπτωμα μιας ασθένειας.
Ωστόσο, η έρευνα δείχνει ότι η κατάθλιψη μπορεί να οδηγήσει σε χημικές αλλαγές στις οποίες τα εγκεφαλικά κύτταρα έχουν υποστεί βλάβη.
Μπορεί ένας υγιεινός τρόπος ζωής να νικήσει την άνοια;
Ακολουθώντας έναν υγιεινό τρόπο ζωής, συμπεριλαμβανομένων των φυτικών τροφών και της τακτικής άσκησης, μπορεί να συμβάλει στη μείωση του κινδύνου άνοιας. Αυτά τα συμπεράσματα κατέληξαν σε έναν υπάλληλο του Πανεπιστημίου του Έξετερ Elzbieta Kuzma και άλλους συγγραφείς της μελέτης, οι οποίοι μελέτησαν τα δεδομένα 196 383 βρετανών ενηλίκων που έχουν εγγραφεί μεταξύ 2006 και 2010 στη Βρετανική Biobank, μια σημαντική ιατρική πηγή.
- Στην αρχή της μελέτης, όλοι οι συμμετέχοντες ήταν τουλάχιστον 60 ετών και κανένας από αυτούς δεν είχε άνοια ή συμπτώματα γνωστικής εξασθένησης.
- Χρησιμοποιώντας δεδομένα που ταυτοποίησαν παραλλαγές γονιδίων που σχετίζονται με την άνοια, οι ερευνητές ανέθεσαν σε κάθε συμμετέχοντα έναν «χαμηλό», «ενδιάμεσο» ή «υψηλό» κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου.
- Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας αναφορές από τους συμμετέχοντες στη μελέτη σχετικά με τον τρόπο συμπεριφοράς τους, συμπεριλαμβανομένου του καπνίσματος, του αλκοόλ, της σωματικής δραστηριότητας και της διατροφής, οι ερευνητές καθόρισαν ποιος τρόπος ζωής - «ευνοϊκός», «ενδιάμεσος» ή «δυσμενής» - οδηγεί κάθε θέμα. Η διακοπή του καπνίσματος, η κατανάλωση αλκοόλ μόνο με μέτρο, η τακτική άσκηση και η υγιεινή διατροφή θεωρήθηκαν υγιείς συμπεριφορές.
Η ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι 0,56% των ανθρώπων με υγιεινό τρόπο ζωής και χαμηλό γενετικό κίνδυνο για άνοια εμφάνισαν επίκτητη άνοια.
Ο κίνδυνος ήταν σημαντικά υψηλότερος για τους συμμετέχοντες με υψηλό γενετικό κίνδυνο που οδήγησαν έναν υγιή τρόπο ζωής. Σε αυτήν την ομάδα, το 1,13% εμφάνισε άνοια.
Αλλά ο υψηλότερος κίνδυνος ήταν μεταξύ των συμμετεχόντων με υψηλό γενετικό κίνδυνο και ανθυγιεινού τρόπου ζωής. Η μελέτη διαπίστωσε ότι 1,78% αυτών των ανθρώπων εμφάνισαν άνοια.
Παρόλο που ένας υγιής τρόπος ζωής μπορεί να αποτρέψει την άνοια σε μερικούς ανθρώπους, δεν μπορεί να το κάνει για όλους. Πολλοί άνθρωποι θα αναπτύξουν άνοια καθώς μεγαλώνουν, ανεξάρτητα από το πόσο υγιείς τρώνε ή πώς ζουν.
Ωστόσο, οι συγγραφείς της μελέτης θεωρούν τα αποτελέσματα πολύ ενθαρρυντικά.
«Αυτή η μελέτη παρέχει ένα πολύ σημαντικό μήνυμα που υπονομεύει τη μοιραία άποψη της άνοιας», λέει ο David Llewelyn, ανώτερος συγγραφέας της μελέτης και καθηγητής νευροεπιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ. «Μερικοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η άνοια είναι αναπόφευκτη λόγω της γενετικής τους. Αλλά φαίνεται ότι μπορείτε να μειώσετε σημαντικά τον κίνδυνο να το αναπτύξετε οδηγώντας έναν υγιεινό τρόπο ζωής. "